Uygur Alfabesini Kim Çözdü?

F. W. K. Müller, kazılarda bulunan metin lerdeki Uygur alfa besini ve diğer alfabeleri çözerek 1898-1914 yılları arası Doğu Türkistan’da yapılan kazılardan elde edilen yazmaların çoğunun Türkçe, yani -o dönemin Türkçesi- Uygur Türkçesi oldu ğunu meydana çıkarır. Müller, Uygur harfli yazmaları Moğol yazısının yardımıy la çözmüştür, çünkü Moğollar, Uygur yazısını tâ Cengiz zamanında benimsemiş bulunuyorlardı.

Prof. Müller, bir Sanskritist, Sinolog, aynı zamanda İndo germanist ve arkeologtur. Taharca ile de meşgul olmuştur. Turfan hafriyatlarının tasnifinde onun da büyük hizmetleri vardır. Turfan ve çevresindeki kazılar Tohar, Soğd, Çin ve Sanskrit dillerine ait belgeleri de kapsı yordu. İşte, Müller bun ların hepsinden yararlanmıştır. Kısacası, Müller diğer Budist metinlerle ve bilhassa Türkçeden daha fazla işlenmiş olan Çin Budist metinlerini de bir uzman eliyle kullan mış ve Uygur alfabesiyle yazılmış Uygurca metinleri çözmede çok başarılı olmuştur.